GREBEG SIYAM, GUNUNGAN LAMBANG TAUHID

 

Nadyan Grebeg Siyam ing Karaton Ngayogyakarta digelar saben taun, ananging tansah antuk kawigaten mirunggan. Kanthi sabar para warga kang ora mung saka tlatah Ngayogyakarta, malahan tekan manca negari pisan ngenteni miyos hajad Dalem Gunungan Lanang.

Kaya adat sabene Grebeg Siyam dianakake ing kawitan wulan Syawal manut petungan Kalender Sultanagungan. Yen taun kang kawuri mundur sedina saka dina Riyaya versi Pemerintah, dinane iki lumakune 1 Syawal ing Karaton Ngayogyakarta padha lan petungan Kementrian Agama RI. Yakuwi tumiba tanggal 19 Agustus 2012.

Sadurunge Grebeg, Sultan Hamengku Buwana X nindakake sholat Ied, ana ing alun-alun lor Karaton Ngayogyakarta kadherekake putra mantu lelorone KPH Purbadiningrat apadene KPH Yudanegara sarta Pengageng II Tepas Dwarapura KRT Jatiningrat SH. Esuk kuwi kang nindakake Imam apadene Khatib yakuwi KRT Drs. H. Ahmad M Kamaludiningrat. Bakda sholad Ied Sultan Hamengku Buwana silatuhrahmi lan sawatara umat muslim ing gedhong PDHI kang dumunung sakulone alun-alun lor.

Sawatara kuwi ing wektu bebarengan abdi dalem Prajurit Karaton Ngayogyakarta tata baris ing plataran Pracimosono ngantu tekane wewakile prajurit kang njupuk Pusaka Dwaja Prajurit ing dalem Kedhaton. Tekan plataran Pracimosono kang jaman mbiyene dienggo garasi, pusaka Dwaja kasiapake. Kapangarsa KRT Mangkuyuda. Lurup pusaka kang dadi pepucuke Dwaja kalolos.

Sawise samekta bregada prajurit cacah sanga metu saka Pracimosono tumuju Kemagangan liwat njaba. Dene prajurit Bugis apadene Surakarta tumuju Kemandungan lor liwat Pagelaran. Ing Kemagangan apadene Kemandungan Lor bregada prajurit ngaso ing kono sawetara wektu.

Mas Riya Ngabdulridwan metu saka regol Sri Maganti ngirit kanca kaji sarta abdi dalem Suranata tumuju Pengulon. Saperlu ndhawahake dhawuh timbalan dalem bab Grebeg Siyam ing ngarsa Kyai Penghulu KRT Drs. H. Ahmad M Kamaludiningrat. Sarta nggawa ubarampe sesaji grebeg kayata sekarsari, gedhang sarta beras.

Tekan pengulon, Mas Riya Ngabdulridwan ndhawahake dhawuh timbalan dalem bab Grebeg Siyam. Wose Kyai Pengulu kasuwun andongakake hajad dalem sarta kasugengan Dalem Sampeyan Sultan Hamengku Buwana kaping Sadasa, garwa saha putra wayah. Luhuripun Panjenengan Dalem, panjangipun Yuswa Dalem sarta arjakartanipun nagari Dalem. Bubar kuwi Mas Riya Ngabdulridwan sakanca bali menyang papan pacaosan ing Masjid Panepen.

            Tan antara lama KRT Mangkuyuda nyiyagakake bregada prajurit ing Kemagangan. Paring palapuran marang Manggalaning upacara GBPH Yudaningrat. Manggalaning Yudha banjur mlampah dhisik tumuju sangarep regol Sri Maganti. Bregada prajurit cacah sanga banjur baris saka Kemagangan tumuju Siti Hinggil. Sajrone lampah liwat plataran kedhaton saliring tetabuhan kasuwuk. Nembe katabuh sawise ngliwati Regol Danapertapa.

            Kaya adat saben, bregada Prajurit Wirabraja kang asring sinebut Prajurit Wirabraja kang asring sinebut prajurit Lombok abang baris ngarep dhewe. Kasusul bregada prajurit Daeng, Patangpuluh, Jagakarya, Prawiratama, Nyutra, Ketangguh, Mantrirejo, Langenastra. Kasusul tindake Manggalaning Upacara kaiirng abdi dalem kang nggawa perabot kayata kecohan, pangunjukan lsp. Kasusul bregada prajurit Bugis, abdi dalem sipat bupati ngirit miyos hajad dalem gunungan Lanang kanthi pepucuk kanca abang nggawa panjang jimat sakembaran. Mburi dhewe bregada prajurit Sukarasa. Tekan Siti Hinggil sumene sawatara wektu.

            Wanci jam sewelas irit-iritane Grebeg Siyam nerusake laku tumuju alun-alun lor. Prajurit Wirabraja mlaku ngarep dhewe kasusul prajurit cacah wolu liyane. Ing alun-alun tata baris adhep-adhepan ngadhepake dalan ing tengah alun-alun. Manggalaning Yudha uga banjur mlaku lan ngadeg ing tengah madhep ngalor. Sawise sumadya kumendhaning upacara KRT Mangkuyuda paring palapuran, wose hajad dalem siap kawiyosake.

            Prajurit Bugis ngirit miyose hajad dalem. Kasusul abdi dalem sipat bupati kang nganggo rasukan atela. Kanca abang kang nggawa panjnag jimat. Kanca abang kang ngusung gunungan. Mburi dhewe Prajurit Sukarasa. Tekan alun-alun miyos hajad dalem kanthi drel sanjata.

            Miyos hajad dalem ing mesjid Agung kairit Prajurit Bugis sarat kairing Prajurit Sukarasa. Sawiyos hajad dalem Gunungan, Manggalaning Yudha sarta prajurit cacah sanga bali liwat Siti Hinggil. Tekan Kemandungan Lor sumene sawatara wektu.

            Tekan plataran Mesjid Agung, hajad dalem Gunungan katata ing sangarep regol, isih kausung kanca abang. Abdi dalem sipat bupati kang ngirit hajad dalem Gunungan paring palapuran marang Kyai Pengulu KRT Drs. Ahmad M. Kamaludiningrat. Kyai Pengulu banjur atur pandonga. Rampung atur pandonga, hajad dalem gunungan didelehake ing plataran. Ora nganti semenit entek karayah dening warga kang padha ngalap berkah.

            Ing Grebeg Siyam hajad dalem Gunungan kang kawiyosake mung siji. ‘Gunungan ingkang wujudipun kadosdene tumpeng menika sayektos lambang tauhid, mimnagka pangeling-eling tumrap warga amrih tansah manembah kunjuk ing ngarsa Gusti Allah, ingguih kagem nuwuhaken keimanan’ pratelane Kyai Pengulu.

            Bubar kuwi Prajurit Bugis, Surakarsa apadene abdi dalem sipat bupati banjur bali. Tekan Kemandungan, prajurit sakloron ngetutake lakune abdi dalem cacah sanga bali menyang Pracimosono. Dene abdi dalem sipat bupati mlebu kedhaton saperlu kedhaton saperlu nindakake acara ngabekten.

            Ing acara ngabekten awan kuwi lumaku tumrap abdi dalem kakung. Sultan Hamengku Buwana X lenggah ing Bangsal Kencana sajrone nampa caos pangabektine abdi dalem. Ndhisik dhewe nampa pangabekti KGPAA Paku Alam IX. Banjur rayi dalem Kangjeng Sultan kayata GBPH Prabukusuma, GBPH Yudaningrat Walikota Yogyakarta Haryadi Suyuti, Wakil Walikota Yogyakarta Imam Priyono, Bupati Kulonprogo dr Hasto Wardoyo, Wakil Bupati Kulonprogo Sutedjo, Bupati Sleman Sri Purnomo apadene mantan Bupati Bantul HM Idham Samawi.

            Dene Bupati Bantul H Sri Surya Widati apadene Bupati Gunungkidul H Badingah olehe caos pangabekti ing dina Senen beberengan lan putra dalem putri Kangjeng Sultan sarta abdi dalem putri sipat bupati sapendhuwur liyane.

            Ing ngabekten dina Senen kang sepisanan caos pangabekti yakuwi garwa dalem GKR Hemas, banjur GKR Pembayun, GKR Candrakirana, GKR Maduretno, Graj Nurabrajuwita, GKR Bendara. Wayah dalem Raj Arti  Ayya Fatimasari. Para garwa rayi dalem. Sentana Bendara putri sarta abdi dalem liyane.

            Acara ngabekten menika wujud silatuhrahmi sarta nggambaraken tuhu setya kawula dhumateng ratu ingkang jumenenng, pratelane KRT Jatiningrat.

            Wasana nuwun!